Sytuacja geopolityczna i ekonomiczna na świecie, ale też technologiczne innowacje sprawiły, że zmieniły się potrzeby rynku oraz wymagania klientów wobec firm świadczących dla nich usługi IT. „Rewolucja AI”, którą „oberwaliśmy” w ostatnich 12 miesiącach, z jednej strony pobudza wyobraźnię i daje ogromne możliwości w zakresie budowania konkurencyjności czy poprawy jakości pracy oraz życia. Z drugiej strony, twórcy rozwiązań AI, przedsiębiorstwa, ustawodawcy i sami jej użytkownicy muszą mierzyć się z wyzwaniami z obszaru bezpieczeństwa, ochrony własności intelektualnej i etyki, związanymi z jej szeroką adaptacją. To powoduje, że rok 2024 jawi się jako kolejny ekscytujący etap rozwoju technologicznego – obiecujący dla branży IT, ale też wymagający uwagi i mądrych decyzji.

Rozwój talentów IT i luka kompetencyjna

Zacznijmy jednak od podsumowań. Otóż branża IT w 2023 r. zmagała się z wyzwaniami związanymi z rekrutacją i rozwojem talentów. Wzrost zapotrzebowania na specjalistów z umiejętnościami w takich dziedzinach, jak AI, cybersecurity i chmura obliczeniowa, uwydatnił istniejące luki kompetencyjne. Firmy skoncentrowały się zatem na szkoleniach, upskillingu istniejących pracowników oraz na poszukiwaniu nowych talentów z zewnątrz.

Mimo trudności gospodarczych, branża odnotowała wzrost o 20 proc. w stosunku do poprzedniego roku, zwiększając liczbę zatrudnionych specjalistów do około 500 tys. Natomiast, jak widzimy to w organizacji SoDA oraz w Codibly, firmy IT zamiast zatrudniać osoby, które dopiero stawiają pierwsze kroki w zawodzie – wolą tworzyć wyspecjalizowane stanowiska i zatrudniać osoby z wiedzą ekspercką. Najnowszy raport portalu No Fluff Jobs również potwierdza trend specjalizacji. Otóż na jedno ogłoszenie na juniorskie stanowisko przypadało aż 2 tys. aplikacji, ponieważ liczba dedykowanych ofert jest znacznie niższa niż dla osób bardziej doświadczonych.

W kontekście 2024 r. sytuacja na rynku pracy będzie równie istotna. Z jednej strony cykliczne badania realizowane przez SoDA wskazują, że rekrutacja osób ze średnim lub dużym doświadczeniem jest trudna (co się nie zmieni), a firmy są bardziej skłonne zatrzymać wartościowych pracowników niż pozyskiwać ich z rynku. Z drugiej zaś, problemem jest wzrost kosztów wynikający z presji płacowej, a to wpływa na spadek konkurencyjności polskich firm IT za granicą. W przypadku software house’ów wynagrodzenie stanowi często około 90 proc. kosztów. To niewątpliwie wyzwanie dla branży, bowiem wobec braków kadrowych, firmie trudniej jest realizować projekty.

Zmiany w inwestycjach technologicznych

Rok 2023 stał również pod znakiem zmian w dynamice inwestycyjnej w branży IT. Pomimo globalnych wyzwań gospodarczych, inwestycje w niektóre obszary, takie jak generatywna sztuczna inteligencja (GenAI) i cyberbezpieczeństwo, pozostały silne, wskazując na wiarę inwestorów w potencjał tych technologii. Świetnym przykładem jest branża energetyczna, gdzie w miarę rozwoju technologii odnawialnych źródeł energii i powstawania nowych rozwiązań, takich jak zaawansowane systemy magazynowania energii, rośnie także potrzeba ochrony tych technologii przed cyberzagrożeniami. W kontekście przyszłego roku Gartner przewiduje wzrost wydatków na IT na poziomie 8 proc., czyli ponad dwukrotnie wyższym niż w 2023. Inwestycje obejmą przede wszystkim usługi IT, oprogramowanie czy usługi komunikacyjne.

Z punktu widzenia polskiego sektora IT powyższa informacja jest niewątpliwie dobra, bo wiele rodzimych firm eksportuje swoje usługi za granicę. W przypadku firm członkowskich SoDA, odsetek ten wynosi 60 proc. z ponad 200 podmiotów. Dostrzegamy jednak, że coraz więcej klientów oczekuje specjalizacji domenowej od software house’ów i myślę, że to ważny sygnał dla rynku. Jest to po części związane ze wzrostem popularności GenAI, która poprawiła efektywność pracy wewnętrznych zespołów IT i przesunęła potrzeby organizacji właśnie w kierunku zaawansowanych usług.

Pewnym trendem, który będzie coraz silniejszy w 2024 r., będą też inwestycje w obszar zrównoważonego rozwoju, gdzie technologia stanowi istotny element. W miarę rosnącej świadomości ekologicznej, branża IT skoncentruje się na rozwiązaniach, które są bardziej przyjazne dla środowiska. Spodziewać się można wzrostu wydatków na energooszczędne centra danych, zielone technologie obliczeniowe oraz innowacyjne podejście do recyklingu sprzętu elektronicznego.

Wzrost znaczenia cyberbezpieczeństwa

W 2023 roku branża IT zwróciła większą uwagę na zarządzanie cyberbezpieczeństwem i danymi. Według Gartnera wzrost wydatków w tym obszarze wyniósł około 14 proc. i podobna dynamika jest spodziewana również w 2024 r. Firmy zaczęły dostrzegać potrzebę stosowania najlepszych praktyk i wdrażania zdefiniowanych procesów, aby zapewnić bezpieczeństwo i integralność danych oraz wzmocnić ochronę własności intelektualnej. To zainteresowanie było spowodowane rosnącymi zagrożeniami i potrzebą ochrony przed atakami typu ransomware, zaawansowanym phishingiem oraz wyciekiem lub kradzieżą cennych informacji.

Obszarem w tej kategorii, który miał szczególne znaczenie w 2023 r., była integralność i odporność systemów, zwłaszcza w przypadku tych odpowiedzialnych za krytyczne procesy, np. powiązanych z produkcją i dystrybucją energii czy monitorujących wydajność. Ma to miejsce w przypadku systemów dla sektora energetycznego, z którym współpracujemy w Codibly, gdzie naruszenie bezpieczeństwa może prowadzić do bardzo poważnych zakłóceń.

Kolejna istotna kwestia to nowe, restrykcyjne wymagania prawne na 2024 r. związane z infrastrukturą krytyczną w UE – standard NIS2. Będzie to z pewnością wyzwanie dla wielu firm, które dopiero co dostosowały się do poprzedniego standardu NIS, a często też systemy czy aplikacje są obarczone długiem technologicznym. Kolejnym wyzwaniem jest integracja z innymi systemami, np. smart grids czy IoT, która choć jest efektywna i wygodna w zarządzaniu, to przez brak jednolitych standardów bezpieczeństwa czy protokołów komunikacji niesie ze sobą wiele zagrożeń.

W 2024 będziemy świadkami inwestycji w zaawansowane rozwiązania i w strategie bezpieczeństwa, w tym systemy oparte na AI. Istotne są też wymagania prawne, jak chociażby wspomniany standard NIS2 dla systemów infrastruktury krytycznej. Sądzę również, że właśnie kwestie prawne i rozwój AI sprawią, że zwiększy się nacisk na dokładniejszą weryfikację i audyty dostawców technologii AI, chmury czy rozwiązań IoT oraz telekomunikacyjnych.