Symbolem Białowieskiego Parku Narodowego jest żubr. Opiekę nad tymi zwierzętami sprawuje działający w ramach Parku Ośrodek Hodowli Żubrów. Z jakich rozwiązań informatycznych korzysta na co dzień?  

Katarzyna Kopiejczyk Bardzo pomocne w zarządzaniu populacją żubra są obroże telemetryczne. Dzięki nim możliwe jest tworzenie map pokazujących, po jakim obszarze porusza się stado, jaka jest jego liczebność i aktywność na danym terenie. Można zlokalizować miejsca odpoczynku zwierząt, ocenić ich preferencje siedliskowe, określić czynniki, które mają szczególny wpływ na ich zachowania. Obroża ma wbudowanych kilka modułów. GPS pokazuje lokalizację obroży, GSM wysyła zebrane dane, a moduł radiowy emituje sygnał namierzany przy pomocy anteny i odbiornika. Dzięki niemu możemy w każdej chwili zlokalizować dokładnie każde pojedyncze zwierzę.

   Z tego co wiem, od niedawna rejestrujecie też w formie cyfrowej odgłosy Puszczy Białowieskiej…  

W ramach inicjatywy Huawei TECH4ALL, Białowieski Park Narodowy, organizacja Rainforest Connection i Huawei wspólnie wdrożyły system monitoringu akustycznego w Puszczy Białowieskiej. Celem tego projektu, jest badanie wpływu zmian klimatu na lokalną bioróżnorodność. System składa się z 70 czujników akustycznych rejestrujących odgłosy przyrody, w tym wokalizacje różnych gatunków zwierząt i ptaków. Wykorzystywane do tego urządzenia AudioMoth Edge są zaawansowanymi rejestratorami dźwięku o pełnym spektrum. Wychwytują zarówno częstotliwości słyszalne, jak i ultradźwiękowe, które są automatycznie zapisywane na kartach SD w formie nieskompresowanej. Zebrane w ten sposób dane są następnie przesyłane do platformy chmurowej w celu ich analizy za pomocą oprogramowania korzystającego ze sztucznej inteligencji. Do przesyłania danych służą specjalne urządzenia marki Guardian. Są one zasilane energią słoneczną, mają wbudowane mikro-odbiorniki i anteny do przesyłania danych audio do chmury za pośrednictwem sieci GSM. Dzięki temu systemowi możemy stale monitorować aktywności dzikich zwierząt w puszczy.

   Czy jeszcze w jakiś inny sposób rejestrujecie oznaki życia w naturze?

Tak, podejmujemy wiele działań w celu monitorowania naszych terenów i zbierania danych dotyczących znajdujących się tam gatunków. Mamy fotopułapki, mamy kamery termowizyjne, mamy podgląd na zwierzęta na wolności za pośrednictwem kamer telewizyjnych, mamy specjalne mikrofony do nagrywania i odsłuchu dźwięków ptaków. Chcemy wiedzieć, jakie ptaki w jakich miejscach u nas żyją i jak się zachowują. Zebrane informacje umieszczane są w bazach danych i przetwarzane przez różne działy czy ośrodki, na przykład Pracownię Naukową, Zespół do spraw Ochrony Przyrody, Ośrodek Edukacji Przyrodniczej.

   Białowieski Park Narodowy ma powierzchnię 10,5 tysiąca hektarów, a jego teren jest w całości zalesiony. W jaki sposób narzędzia informatyczne pomagają w utrzymaniu nadzoru nad tak dużą przestrzenią?

Teren Parku podzielony jest na sześć obwodów ochronnych, którymi opiekują się pracownicy terenowi. Mają oni do dyspozycji specjalną aplikację zainstalowaną na służbowych smartfonach. Służy ona zarówno do lokalizacji własnego położenia pracownika poprzez dostęp do mapy terenu, jak i do wprowadzania danych monitoringowych. Wśród zbieranych informacji są dane dotyczące lokalizacji stwierdzonego gatunku inwazyjnego, oznaczenia występowania niebezpiecznych drzew przy szlakach turystycznych, stwierdzenie zaśmiecania terenu, wandalizmu czy też palenia ognisk. Możliwe jest też dodawanie notatek z przeprowadzonego patrolowania terenu oraz tworzenie raportów na podstawie wprowadzonych danych. Aplikacja działa zarówno w trybie online, jak i offline. Po znalezieniu się smartfonu w zasięgu sieci komórkowej, zgromadzone dane przesyłane są automatycznie do serwera głównego oraz na bieżąco aktualizowane.

   W sumie 6 tysięcy hektarów Parku znajduje się pod ścisłą ochroną. To znaczy, że wstęp dla osób postronnych jest tam zabroniony lub mocno ograniczony, na przykład tylko pod nadzorem autoryzowanego przewodnika. Jak radzicie sobie w tym zakresie z opanowaniem rzeszy turystów?

Monitorowanie ruchu turystów prowadzimy jeszcze przed ich pojawieniem się w Białowieży. Posiadamy dostępny przez internet system rezerwacji i sprzedaży biletów, poprzez który można wybrać konkretną godzinę wejścia do danego obiektu. Mamy poza tym specjalne kamery z fotokomórkami, które zliczają turystów w wybranych miejscach. Pozyskane z nich dane pozwalają nam obserwować natężenie ruchu i poziom zainteresowania poszczególnymi atrakcjami, na przykład ilu odwiedzających planuje wejście do muzeum, a ilu do rezerwatu pokazowego żubrów oraz ile miejsc parkingowych jest potrzebnych w terenie przy szlakach turystycznych czy edukacyjnych. Za pomocą takich samych kamer monitorujemy również dostęp do terenów niedopuszczonych do odwiedzania, będących pod ścisłą ochroną, na których obowiązuje reżim poruszania się. Nadzorem nad tym terenem zajmuje się Służba Parku wspierana przez Straż Parku. Jej zadaniem jest właśnie ograniczanie nielegalnych wejść na teren Parku i sprawowanie nadzoru nad przestrzeganiem prawa obowiązującego na jego obszarze.