W zakończonej właśnie konferencji „Sztuczna inteligencja, innowacje technologiczne. Wyzwania dla rozwoju kompetencji” wzięło udział ponad 100 przedstawicieli sektora nauki, edukacji i biznesu. Uczestnicy wymieniali się wiedzą w takich dziedzinach, jak: sztuczna inteligencja, cyberbezpieczeństwo oraz innowacje technologiczne. Cześć spotkania poświęcono ponadto na analizę aktualnych trendów i wyzwań, jakie niesie ze sobą dynamicznie rozwijający się świat technologii.

Tematyka wydarzenia koreluje z jednym z głównych zadań Sektorowej Rady ds. Kompetencji – Informatyka, jakim jest prognozowanie potrzeb polskiego sektora IT pod kątem niezbędnych kompetencji i kwalifikacji. Działania te mają służyć między innymi lepszemu dopasowaniu oferty edukacyjnej do wymagań pracodawców, ale też do oczekiwań pracowników. W tym celu w minionych latach Sektorowa Rada ds. Kompetencji – Informatyka przeprowadziła szereg badań, na bazie których powstały raporty i konkretne rekomendacje.

W kontekście AI specjaliści Rady opracowali raport „Wpływ trendów rozwojowych nowych technologii na potrzeby kompetencyjne sektora IT, a w szczególności sztucznej inteligencji i uczenia maszynowego w zakresie tworzenia oprogramowania”. W tym celu przeprowadzono badanie wśród 202 menedżerów z firm informatycznych oraz dyrektorów działów IT w innego rodzaju przedsiębiorstwach, które wykorzystują w swojej działalności rozwiązania z zakresu sztucznej inteligencji i uczenia maszynowego.

Potrzebna transformacja kompetencji

Badani są w większości zgodni (85 proc.), że w związku z rozwojem sztucznej inteligencji i uczenia maszynowego w bardzo wysokim stopniu staną się potrzebne nowe kompetencje i kwalifikacje, a automatyzacje procesów biznesowych przełożą się na znaczny wzrost zapotrzebowania na nowe kompetencje (72%). Dodatkowo, ponad 75% zgadza się, że istnieje dużo możliwości transformacji obecnie dostępnych na rynku kompetencji, ale nie zapełnią one wszystkich obszarów. Jedynie 20% respondentów twierdzi, że kompetencje obecnie dostępne na rynku są wystarczające.

Jako kompetencje, które staną się potrzebne w związku z wdrażaniem rozwiązań wykorzystujących sztuczną inteligencję i uczenie maszynowe, badani najczęściej wskazywali machine learning (68%), python (61%) oraz doświadczenie w pracy z bibliotekami data science i sztucznej inteligencji (56%). Odpowiedzi wśród menedżerów przedsiębiorstw z sektora IT były zróżnicowane pod względem działalności. Jednak średnio, odpowiedzi nieznacznie różniły się od tych wskazywanych przez osoby spoza tego sektora. Najczęściej wskazywanymi kompetencjami były w kolejności od najczęściej zaznaczanych do najrzadziej zaznaczanych wskazań: machine learning, python oraz doświadczenie w pracy z bibliotekami data science i sztucznej inteligencji.

Juniorzy tracą na znaczeniu?

W odpowiedziach “inne” menadżerowie wskazywali znajomość m.in.: Tensorflow, Keras, JavaScript, CI/CD. Dodatkowo wskazywali umiejętność aplikowania istniejących modeli i trenowania ich na danych specyficznych dla danej domeny np. używanie modeli z ML z HuggingFace, umiejętność budowania promptów, oceny jakości odpowiedzi oraz umiejętności związane z utrzymaniem aplikacji. Dokładnie 65% badanych ogółem, w tym 80% menedżerów pracujących w sektorze IT jest zdania, że w związku z wdrożeniem rozwiązań wykorzystujących sztuczną inteligencję dotychczas cenione na rynku kompetencje nie stracą na znaczeniu, a zmieni się jedynie zakres ich stosowania.

Jako kwalifikacje, które mogą stracić na znaczeniu najczęściej wskazywano utrzymanie i prowadzenie dokumentacji (22%) oraz kompetencje w zakresie pracy w środowiskach programistycznych (19%). W odpowiedziach „inne”, menadżerowie wskazywali, że na znaczeniu stracą stanowiska juniorskie. Obecnie u kandydatów pożądane jest co najmniej kilkuletnie doświadczenie komercyjne, umiejętność rozwiązywania problemów i pracy w zespole, samodzielność i dobra znajomość wymaganej przez pracodawcę technologii. Pracodawcy najczęściej szukają osób z poziomu regular, senior i lead, czyli przynajmniej ze średnio zaawansowaną wiedzą w branży IT.

12 kluczowych ról zawodowych

Z kolei sytuację sektora IT w warunkach pandemii odzwierciedlała druga edycja badania Branżowego Bilansu Kapitału Ludzkiego w sektorze IT (BBKL IT). Badanie to było realizowane na zlecenie PARP przez Centrum Ewaluacji i Analiz Polityk Publicznych Uniwersytetu Jagiellońskiego we współpracy z Sektorową Radą ds. Kompetencji – Informatyka (Rada współpracowała z zespołem UJ również przy pierwszej edycji BBKL IT, z którego raport ukazał się w 2019 r.).

Badania BBKL mają służyć wypracowaniu rekomendacji dla systemu edukacji, dlatego raport z drugiej edycji obejmuje analizę sytuacji pracodawców, kluczowych trendów rozwojowych oraz zapotrzebowania na kompetencje. Pokazuje obraz rynku pracy polskiego sektora IT od strony popytu na kompetencje specjalistów IT oraz ich podaży, a także najsilniej kształtujących ten rynek trendów. To wszystko osadzone w kontekście zmian wywołanych sytuacją pandemiczną.

Autorzy przedstawili dwanaście najważniejszych ról zawodowych występujących w sektorze IT. Są to: rozwój biznesu, projektowanie rozwiązania, programowanie, testowanie, zarządzanie zespołem, projektowanie ergonomii, wdrażanie produktów, obsługa infrastruktury, Asysta techniczna, analiza danych, zarządzanie produktem: DevOps. Do każdej z nich zostały przypisane kompetencje potrzebne do jej pełnienia. Członkowie – eksperci Rady brali udział w procesie konsultowania profili kompetencyjnych poszczególnych ról zawodowych.

Nowe kwalifikacje chmurowe

Warto podkreślić, że sektorowa Rada ds. Kompetencji – Informatyka, bazując na wynikach prowadzonych badań i analiz, przygotowała również propozycje nowych kwalifikacji chmurowych: projektowanie usług chmurowych w organizacji, zarządzanie usługami chmurowymi i zapewnianie cyberbezpieczeństwa rozwiązań chmurowych. Uwzględnione w nich zostały w dużej mierze potrzeby kompetencyjne firm z sektora MŚP oraz jednostek samorządu terytorialnego. Złożone zostały wnioski o włączenie tych kwalifikacji do Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji.

Osoby legitymujące się tymi kwalifikacjami będą przygotowane do: zaprojektowania i wyboru rozwiązania chmurowego adekwatnego do potrzeb organizacji, wdrożenia i monitorowania jego funkcjonowania zgodnie z projektem i wymogami organizacji oraz podejmowania działań dotyczących zabezpieczenia wdrożonych rozwiązań chmurowych.

Kwalifikacja „Projektowanie usług chmurowych w organizacji” pozwoli na analizę i porównanie usług chmurowych pod kątem ich funkcjonalności i warunków wdrożenia oraz możliwości zastosowania w konkretnej firmie. Pracownik z kwalifikacją „Zarządzanie usługami chmurowymi w organizacji” będzie potrafił zamówić potrzebną usługę chmurową, wdrożyć ją w organizacji i odpowiednio skonfigurować. Będzie także monitorował poprawność jej działania i wykorzystania. Z kolei kwalifikacja „Zapewnianie cyberbezpieczeństwa rozwiązań chmurowych” będzie potwierdzała umiejętności identyfikacji wymagań związanych z koniecznością zapewnienia bezpieczeństwa stosowanych rozwiązań chmurowych, wykonania analizy ryzyka oraz wdrożenia odpowiednich narzędzi zabezpieczających.

Zgodnie z wymogami Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji opisy zaproponowanych przez Sektorową Radę ds. Kompetencji – Informatyka kwalifikacji chmurowych zawierają zestawy efektów uczenia się oraz wskazania dotyczące warunków walidacji i certyfikacji (metody, zasoby kadrowe, wymagania organizacyjne).

Trendy i wyzwania

W maju 2020 r. Sektorowa Rada ds. Kompetencji – Informatyka przygotowała „Stanowisko Sektorowej Rady ds. Kompetencji – Informatyka w sprawie potrzeb sektora IT w związku z pandemią”. Zostało ono wypracowane przez zespół roboczy składający się z ekspertów – członków Rady na podstawie analizy sytuacji sektora IT w kontekście skutków pandemii koronawirusa. Zawierała ona ocenę stanu obecnego oraz perspektyw na przyszłość.

W przedstawionym stanowisku Rada zwróciła uwagę, że celowe wydaje się być wsparcie szkoleniowe nie tylko w obszarach pracy zdalnej, wprowadzanej bezpośrednio w wyniku pojawienia się koronawirusa lecz także w dłuższej perspektywie związanej ze spodziewanym nasileniem się procesów cyfryzacji gospodarki.

Zgłoszona została także propozycja przeprowadzenia badania dotyczącego wyzwań w zakresie potrzeb kompetencyjnych sektora w związku ze skutkami pandemii koronawirusa oraz doświadczeń wyniesionych z dotychczasowych działań. Badanie takie, po akceptacji przez PARP, zostało zrealizowane jako wspólny projekt Sektorowej Rady ds. Kompetencji – Informatyka oraz Sektorowej Rady ds. Kompetencji Telekomunikacja i Cyberbezpieczeństwo. Przeprowadzono je w trzech edycjach – w czerwcu 2021 r., lutym/marcu 2022 r. oraz w styczniu/lutym 2023 r.

  

Kluczowe kompetencje w branży IT wg II edycji BBKL

    • Poszczególne role zawodowe kluczowe w sektorze IT charakteryzują się specyficznymi wymaganiami kompetencyjnymi formułowanymi przez pracodawców. Pomimo znaczących różnic między profilami ról, możliwe jest wyłonienie kompetencji o bardziej uniwersalnym charakterze, ważnych w przypadku trzech lub więcej ról. Takie kompetencje zostały nazwane transferowalnymi.

    • Pracodawcy wysoko ocenili znaczenie niemal wszystkich zaproponowanych kompetencji dla pełnienia poszczególnych ról zawodowych. Oznacza to, że profile kompetencyjne specjalistów IT są dość szerokie, a wymagania wobec kandydatów duże.

    • Pomimo wysokich wymagań wobec kandydatów, trudność pozyskania na rynku znacznej liczby kluczowych kompetencji jest oceniana przez pracodawców niżej niż w 2018 r. Największy spadek ocen dotyczących trudności pozyskania dotyczy kompetencji związanych z funkcjonowaniem w zespole i organizacji. Spadła też ocena trudności znalezienia pracowników o podstawowych kompetencjach technologicznych, w tym znających technologie chmurowe, języki programowania czy technologię charakterystyczną dla produktu.

    • Wśród kompetencji transferowalnych przedsiębiorcy cenią przede wszystkim te, związane bezpośrednio z wytwarzaniem i utrzymaniem rozwiązań technologicznych. Kluczowa okazała się w tym wypadku zarówno wiedza teoretyczna pracowników, jak i umiejętności praktyczne związane z pisaniem kodu i znajomością języków programowania. Niestety są to również kompetencje stosunkowo trudniejsze do pozyskania na rynku.

    • Kolejną grupą kompetencji o większym znaczeniu dla pracodawców i mniejszej dostępności na rynku są kompetencje biznesowe. Są to umiejętności pozwalające na skuteczną współpracę z klientem i monitorowanie jego potrzeb. Podobnie ocenione zostały kompetencje związane z samodzielnością i wysoką motywacją pracownika.
    • Wśród kompetencji transferowalnych przydatnych i stosunkowo łatwiej dostępnych wskazywano te, związane z bezpośrednią współpracą z innymi uczestnikami procesów. Poza nimi wymieniono również kompetencje związane z odnajdywaniem się w rzeczywistości zawodowej, charakterystycznej dla branży.

  

Publikacja dotyczy projektu „Utworzenie i funkcjonowanie Rady ds. Kompetencji Sektora IT” współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój.

Sektorowa Rada ds. Kompetencji – Informatyka prowadzona jest przez partnerstwo Polskie Towarzystwo Informatyczne i Polską Izbę Informatyki i Telekomunikacji w ramach projektu współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój.

Partnerzy projektu: