W 1934 roku mój pradziadek kupił działkę na warszawskich Siekierkach i zbudował tam niewielki, dwuizbowy dom. W jednej izbie mieszkał on wraz z prababcią oraz piątką dzieci, w drugiej zaprzyjaźniona zubożała niemiecka rodzina, która nie bardzo miała się gdzie podziać. W 1939 roku pradziadek miał już do dyspozycji dwie izby, bo niemieccy współlokatorzy – ze względu na swoje pochodzenie – dostali od okupanta obszerne mieszkanie w jednej z warszawskich kamienic. Z dnia na dzień stali się klasą (i rasą) wyższą. Znajomość jednak przetrwała. Niemiec raz na jakiś czas odwiedzał pradziadka, który przez całą wojnę klepał straszną biedę. Starał się jak mógł, żeby utrzymać liczną rodzinę z handlu tytoniem, ale głód stał się ich codziennym chlebem…

Pewnego dnia najstarszy syn pradziadka pojechał z kolegą za miasto na szaber, żeby wykopać trochę ziemniaków z pola. Poczekali aż się ściemni i zaczęli kopać. Okazało się, że przegapili ostatni pociąg do Warszawy, więc musieli poczekać do świtu na kolejny. Rozpalili ognisko, żeby się ogrzać i upiec kilka ziemniaków. Wtedy podkradł się do nich właściciel pola i łopatą zabił mojego wujka. Koledze udało się uciec.

Kiedy sprawa wyszła na jaw, pradziadek wpadł w rozpacz. W takim stanie zastał go wspomniany już Niemiec i postanowił „pomóc”. Pojechał z pradziadkiem do sprawcy zabójstwa, wyjął zza pazuchy pistolet i wręczył go pradziadkowi: „Strzelaj! Policji powiem, że się na mnie rzucił i że zabiłem go w obronie własnej. Mnie nic nie zrobią”. Pradziadek wycelował, chłop stał bez ruchu sparaliżowany strachem, a jego żona z krzykiem padła na kolana błagając o zmiłowanie. Do dzisiaj dziękuję Bogu, że pradziadek opanował emocje, opuścił rękę i zwrócił zimny pistolet zdumionemu Niemcowi. Podjął słuszną decyzję.

Mój pradziadek był Rosjaninem, pochodzącym z bogatej rodziny oficerem carskiej armii. Brał udział w I wojnie światowej, a po jej zakończeniu do Rosji (już wtedy bolszewickiej) nie wrócił. Wprawdzie taki miał zamiar, ale otrzymał od swojej matki list, w którym błagała go, żeby został zagranicą, „bo tu mordują naszych”. No i został, ożenił się z Polką, a po latach zginął, rozstrzelany przez Niemców, wraz z innymi mężczyznami z Siekierek, zaraz po Powstaniu Warszawskim. Mimo wojennego zdziczenia obyczajów nie przyniósł hańby swojemu narodowi ani naszej rodzinie. To banał, ale naprawdę wojna w jednych ludziach wyzwala to, co najgorsze, a w innych to, co najlepsze.

W minionych tygodniach zobaczyłem, że – mimo rozlewającego się po Ukrainie barbarzyństwa rosyjskich władz i żołnierzy – „ludzi dobrej woli jest więcej”. I w tym cała nasza nadzieja.