Odwiedzając najważniejsze sceny technologiczne na świecie od dawna szukam odpowiedzi na pytanie, co łączy ze sobą wszystkie rodzące się dzisiaj innowacje. Bez wątpienia łącznikiem takim są pieniądze. Są nim również dane, bez których trudno jest wyobrazić sobie stworzenie jakiejkolwiek technologii. Trzecim łącznikiem wszystkich innowacji jest współcześnie, w mojej ocenie, transformacja klimatyczna, która wpisuje się w szerszy trend zmiany wartości oraz postrzegania świata.

Jednak podążając za obszarem dbania o dobrostan planety często zapominamy, że pozyskiwanie energii z odnawialnych źródeł ma już kilkudziesięcioletnią tradycję, a recykling instalacji służących do jej pozyskiwania to jedno z największych wyzwań. Pierwsze duże instalacje fotowoltaiczne w Europie powstawały w latach 80., a okres eksploatacji modułów wynosi średnio około 25–30 lat. Już niebawem miliony ton paneli fotowoltaicznych będą każdego roku zamieniać się w odpady. Diagnozowanie tego problemu stało u podwalin stworzenia takich akademickich startupów, jak chociażby 2Loop Tech, którzy zajmuje się recyklingiem paneli fotowoltaicznych.

Żadna ze znanych mi technologii nie pozwala jednak dzisiaj na w pełni czyste odzyskiwanie krzemu wykorzystanego do tworzenia modułów fotowoltaicznych. Właśnie dlatego z tak dużym zainteresowaniem śledzę rozwój projektu prowadzonego na Politechnice Gdańskiej. 

„Opracowaliśmy, chroniony patentem, sposób wydobywania ogniwa krzemowego z modułu, tak, aby w procesie odzysku pozostał krzem o czystości 99,99 proc. i można było go ponownie wykorzystać w produkcji ogniw PV 1” – mówi prof. Ewa Klugmann-Radziemska, kierownik projektu i dyrektor Szkoły Doktorskiej Wdrożeniowej Politechniki Gdańskiej, cytowana w komunikacie uczelni. Jak dodaje, technologia jest wyjątkowa, jeśli chodzi o odzysk czystego krzemu: „Nie ma obecnie w publikacjach naukowych na świecie podobnych rozwiązań, choć wiemy, że przemysł za granicą prowadzi działania w tym zakresie. W Polsce, według dostępnych danych, nie istnieje natomiast żaden zakład, który zajmuje się recyklingiem modułów”. Co przy tym ważne, na krzemie bazuje nie tylko fotowoltaika, ale i cała elektronika. „Rozwiązanie z PG pozwoli na ograniczenie zużycia cennych materiałów i energii w procesach dalszej produkcji oraz ilości odpadów” – podkreślono w komunikacie.

Jak czytamy w opisie technologii, naukowcy przetopią sproszkowany krzem w piecu Czochralskiego, aby po uzyskaniu walca krystalicznego krzemu (niemal wolnego od defektów) móc wycinać wafle krzemowe do wykorzystania w przemyśle fotowoltaicznym i elektronice. Produkcja szkła, aluminium i krzemu wysokiej czystości oraz innych materiałów użytych do modułów fotowoltaicznych to najbardziej energochłonne technologie w produkcji przemysłowej. Dlatego właśnie zastosowanie materiałów z recyklingu pozwoli znacznie ograniczyć zużycie energii pierwotnej. Projekt jest na etapie poszukiwania inwestorów, za co ze wszystkich sił trzymajmy kciuki i z wielką przyjemnością promujmy go we wszystkich naszych kanałach komunikacji.

Projekt pn. „Recycling technology of crystalline silicon photovoltaic modules” jest realizowany w ramach programu Ventus Hydrogenii Redivivus w obszarze Redivivus oraz w ramach Centrum EkoTech.

Maciej Kawecki Maciej Kawecki   

Prorektor ds. innowacji w Wyższej Szkole Bankowej w Warszawie, Digital EU Ambassador, doradca w Kancelarii Maruta Wachta, prezes Instytutu Polska Przyszłości im. Stanisława Lema.