Przechowujecie je na własnych serwerach, czy korzystacie z zasobów chmurowych?

Zenon Pochała Wszystko jest przechowywane w naszej serwerowni głównej na macierzach dyskowych. Część kluczowa jest też backupowana na nośniki taśmowe. W ramach realizowanego obecnie projektu całość zasobów zostanie przeniesiona na macierze obiektowe do długoterminowego przechowywania danych. Będą dwie takie macierze – jedna w centrum głównym, druga  jako kopia bezpieczeństwa w centrum zapasowym, znajdującym się w innej lokalizacji. Biblioteka Śląska  dysponuje trzema budynkami, w których rozmieszczamy poszczególne elementy naszej infrastruktury serwerowej.

Z chmury na razie nie zamierzacie korzystać?

Zenon Pochała Ze względu na rozmiary naszych zasobów koszt ich przechowywania na zewnątrz byłby bardzo wysoki. Poza tym wysokie transfery danych w procesie digitalizacji powodują, że musielibyśmy mieć łącze o gigantycznej przepustowości, żeby np. umożliwić sprawną pracę pięciu skanerzystom jednocześnie. Wewnętrzna sieć „Digitarium” ma obecnie przepustowość 10 gigabajtów, a sieć łącząca IMC z serwerownią 40 gigabajtów. Optymalnym  rozwiązaniem jest dla nas własne centrum danych, w którym gromadzimy potrzebne nam zasoby infrastrukturalne.

Remigiusz Lis To pozwala nam też stabilnie planować i prowadzić działalność digitalizacyjną. Nie musimy się martwić z roku na rok, czy będzie nas stać na kupienie usługi na rynku, skąd weźmiemy pieniądze na opłacenie zasobów chmurowych, czy nie trzeba będzie zmieniać dostawcy chmury itd. Migracja zawsze stanowi duże wyzwanie i wiąże się z potencjalnymi ryzykami, których chcemy unikać.

Jakie jeszcze zadania, oprócz obsługi procesu digitalizacji, są po stronie Działu Informatycznego?    

Zenon Pochała W naszej gestii jest utrzymanie systemu bibliotecznego Prolib. Udostępniamy go na zewnątrz – naszym czytelnikom oraz wewnątrz – pracownikom do obsługi  udostępniania zbiorów, ich katalogowania , itp. Mamy też podpisaną umowę na rozwój i wsparcie serwisowe oprogramowania z producentem, którym jest Sygnity Business Solutions. Obsługujemy powiązaną z systemem bibliotecznym automatyczną wrzutnię książek, poprzez którą można zwracać wypożyczone egzemplarze. W tym roku udostępnimy też książkomat, z którego czytelnicy, o dowolnej porze, będą mogli odbierać zamówione książki. 

Czy planujecie rozwój innych e-usług bibliotecznych?

Zenon Pochała Chcemy wprowadzić możliwość obsługiwania wypożyczeń zdalnych, by czytelnik mógł zamówić książkę, która zostanie wysłana przez kuriera. Przymierzamy się też do integracji systemu bibliotecznego z płatnościami on-line. Dzięki temu można będzie zdalnie zamawiać  np. usługi reprograficzne. W planach mamy zintegrowanie systemu bibliotecznego z usługami platformy e-PUAP chcąc ułatwić czytelnikowi proces weryfikacji tożsamości,  z użyciem profilu zaufanego.  Wprowadzenie tego typu rozwiązań umożliwi korzystanie z naszych zbiorów   nawet osobom z drugiego końca Polski. Warto w tym miejscu także dodać, że poprzez katalog elektroniczny Biblioteka Śląska udostępnia również e-booki. W ofercie mamy także darmowe kody dostępu do platform i aplikacji, m.in. z e-bookami i audiobookami.

Tradycyjne zbiory Biblioteki Śląskiej przechowywane są w zautomatyzowanym Magazynie Wysokiego Składowania. Czy obsługa systemu magazynowego jest również w gestii działu IT?

Zenon Pochała Nie, tym zajmuje się osobny dział, który obsługuje również zautomatyzowany system przesyłania książek. My zapewniamy wymianę informacji między systemem bibliotecznym a systemem automatyki przemysłowej poprzez moduł o nazwie Pomost. 

A gdzie jest miejsce na automatyzację działań w procesie digitalizacji zbiorów?

Remigiusz Lis Jest wiele takich miejsc i ciągle ich szukamy. Są skanery, które potrafią automatycznie przewracać strony dokumentów, lecz nie zawsze da się je zastosować do starszych zbiorów. Ze względu na potrzebę obróbki dużej ilości plików większych korzyści upatrujemy jednak w automatyzacji poszczególnych etapów cyfrowego work flow. Dzisiaj już wiele zadań z zakresu przesyłania plików, ich korekty, kompresji jest robionych automatycznie. Nikt  np. nie wykonuje kompresji pojedynczych numerów czasopism, robione jest to wsadowo przez serwer kompresji dla wszystkich numerów z danego rocznika wraz z rozpoznaniem tekstu. Kiedyś obracano i przycinano skany ręcznie, obecnie obrazy tekstów są masowo prostowane do linii tekstu za pomocą skryptów gdzieś w trakcie transferów między stanowiskami.  Publikowane w bibliotece cyfrowej pdf-y mają automatycznie indeksowany tekst, dzięki czemu można łatwo odnaleźć poszukiwaną frazę, a nie tylko obrazy tekstów.

Rozmawiał Andrzej Gontarz

Remigiusz Lis Remigiusz Lis  

Pełnomocnik dyrektora ds. Instytutu Mediów Cyfrowych „Digitarium” Biblioteki Śląskiej w Katowicach, koordynator Śląskiej Biblioteki Cyfrowej. Od 20 lat zajmuje się informatyzacją bibliotek i digitalizacją zbiorów bibliotecznych. Autor i koordynator wielu projektów digitalizacyjnych, m.in.: „Śląska Biblioteka Cyfrowa”, „Społeczna Pracownia Digitalizacji”, „Śląska Internetowa Biblioteka Zbiorów Zabytkowych”, „Śląskie Digitarium” z funduszy krajowych i europejskich. Specjalista z zakresu digitalizacji, planowania i prowadzenia projektów digitalizacyjnych. Członek zespołów eksperckich projektów: „Narodowy Program Foresight Polska 2020”, „Biblioteki w społeczeństwie wiedzy – strategie dla przyszłości”, „Scenariusze przyszłości bibliotek” (foresight).

  
Zenon Pochała Zenon Pochała  

Absolwent Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu, O. Chorzów. Z szeroko pojętą branżą informatyczną związany już od ponad 30 lat. Od 5 lat kierownik Działu IT w Bibliotece Śląskiej w Katowicach. Od początku pracy w Bibliotece zaangażowany w przygotowanie i wdrażanie systemów informatycznych związanych z digitalizacją jej zbiorów, w tym również w ramach projektu „Śląskie Digitarium”. Do jego pozostałych obowiązków należą także utrzymanie ciągłości działania wszystkich systemów IT Biblioteki Śląskiej oraz udział w tworzeniu i realizacji projektów informatycznych.