Zdaniem Henryki Bochniarz, prezydent Lewiatana, z porównań międzynarodowych wynika, że warunki prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce nadal należą do najtrudniejszych w Europie. – Nie poprawił się sposób stanowienia prawa, tryb uchwalania nowych przepisów jest zbyt pospieszny i uniemożliwia rzetelną ocenę merytoryczną i prawną poszczególnych zapisów. Przedsiębiorcy ponoszą szczególnie wysokie koszty związane z rejestracją i upadłością firmy, realizacją obowiązków podatkowych, prowadzeniem dokumentacji pracowniczej, rozstrzyganiem sporów i dochodzeniem należności oraz realizacją inwestycji budowlanych – twierdzi.
Lewiatan przyjrzał się m.in. przeszkodom podatkowym, związanym ze stosunkami pracy, oraz utrudnieniom w wykorzystaniu Funduszy Strukturalnych.

VAT CIĄGLE WINNY

Chociaż w 2010 r. znowelizowano około 40 ustaw podatkowych (m.in. VAT, CIT/PIT, ustawę akcyzową), lista barier dla przedsiębiorczości jeszcze się wydłużyła. W ocenie przedstawicieli Lewiatana w dalszym ciągu rząd nie przedstawił spójnej wizji systemu podatkowego, a niezmiennie najtrudniejsze do pokonania przeszkody – podobnie jak w latach poprzednich – generuje podatek VAT. – Jeżeli podwyżka VAT była nieunikniona ze względu na sytuację finansów publicznych, to szkoda, że nie wykorzystano jej do ujednolicenia stawek tego podatku. Przedsiębiorcy ponieśli wysokie koszty operacji, a nie odnieśli z niej korzyści w postaci uproszczenia systemu – uważa Henryka Bochniarz.
Specjaliści z konfederacji przyznają jednocześnie, że pojawiło się kilka poprawek sprzyjających przedsiębiorcom, a za największe osiągnięcie ubiegłego roku na polu usuwania barier uznają przepisy umożliwiające wystawianie i przesyłanie lub udostępnianie, a także przechowywanie faktur VAT wyłącznie w wersji elektronicznej.
W opinii ekspertów z Lewiatana reformy wymagają również ustawy o podatkach dochodowych. Konieczna jest ich gruntowna modernizacja w podziale na ustawę o podatku dochodowym od przedsiębiorców oraz o podatku od dochodów osobistych. Ponadto należy wprowadzić nową technikę opisu konstrukcji podatku, grupującą określone regulacje powiązane podmiotowo lub przedmiotowo w jednej pozycji redakcyjnej. Kłopoty sprawiają nieodmiennie przepisy dotyczące podatku od nieruchomości, podobnie jak definicja budowli.

PRZESZKODY W PRAWIE PRACY

Według autorów czarnej listy barier rok 2010 był dość stabilnym okresem dla ustawodawstwa pracy, a najwięcej kontrowersji i negatywnych opinii wśród pracodawców wzbudziły nowe przepisy w zakresie podnoszenia kwalifikacji zawodowych pracowników. Ich zdaniem w ustawodawstwie pracy niewiele się zmieniło. Wśród przedsiębiorców utrzymuje się ogólne przekonanie, że obszar stosunków pracy jest przeregulowany i występuje w nim zbiór poważnych barier utrudniających działalność gospodarczą i uniemożliwiających zwiększanie zatrudnienia. – Dofinansowanie zamawianych kierunków studiów na uczelniach pozwoli lepiej dostosować kwalifikacje absolwentów do potrzeb rynku pracy. Przedsiębiorcy nadal uważają, że przepisy w tym obszarze są zbyt sztywne i nie sprzyjają zwiększaniu zatrudnienia – wylicza Henryka Bochniarz.
Lewiatan pozytywnie ocenia nowelizację ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, w szczególności wprowadzenie możliwości pracy przez osiem godzin dziennie przez wszystkie osoby niepełnosprawne, negatywnie zaś – wprowadzenie dnia wolnego od pracy 6 stycznia (Trzech Króli).
Do najbardziej powszechnych w 2010 r. i uciążliwych barier związanych z Funduszami Strukturalnymi należy według ekspertów brak systemowej informacji o ofercie wsparcia dla przedsiębiorców w kolejnych latach. W dodatku standardem działania administracji, zwłaszcza regionalnej, stało się przekraczanie terminów oceny projektów, wyznaczonych przez samą instytucję przyznającą środki z UE, a proces rozliczania pozostaje wciąż kłopotliwy i zbiurokratyzowany.

WOJCIECH WARSKI
przewodniczący Konwentu BCC

Brak oddzielnej osobowości prawnej dotychczas powodował, że działalność gospodarcza osoby fizycznej uznawana była powszechnie – i niesłusznie – za gorszy rodzaj aktywności biznesowej i „ślepą uliczkę rozwoju gospodarczego”. Wkroczenie firmy na drogę rozwoju kapitałowego wymagało wniesienia tzw. aportu (w postaci szkieletowej spółki podlegającej rygorom kodeksu spółek handlowych) do uprzednio zawiązanej spółki. Taka sztuczna metoda przekształcania była zbyt często wykorzystywana przez służby skarbowe jako okazja do doszukiwania się nieprawidłowości podatkowych w procesie wnoszenia aportu. Wprowadzenie możliwości przekształcenia z mocy ustawy usuwa zagrożenia towarzyszące dotychczas temu procesowi, takie jak: brak sukcesji uniwersalnej i podatkowej, konieczność aneksowania – na potencjalnie mniej korzystnych warunkach – umów handlowych, konieczność wypowiadania pracownikom dotychczasowych umów o pracę i zawierania z nimi nowych, wreszcie zagrożenia podatkowe i kwestie skuteczności wnoszenia aportu.

 

DRUGA STRONA MEDALU

Na szczęście nie wszystkie działania ustawodawcy zasługują na potępienie. Zdaniem przedsiębiorców w 2010 r. rząd podjął kilka cennych inicjatyw mających na celu znoszenie barier w prowadzeniu działalności gospodarczej. Chodzi o rozwiązania dotyczące elektronicznego postępowania sądowego w sprawach upominawczych (EPU) oraz o zmiany w zakresie elektronicznych ksiąg wieczystych, dzięki którym wydruk ze strony internetowej rejestru ksiąg wieczystych został zrównany w mocy prawnej z dokumentem urzędowym.
Naprzeciw oczekiwaniom przedsiębiorców wychodzi także nowelizacja kodeksu spółek handlowych, umożliwiająca tworzenie prostych spółek z o.o. na podstawie ustawowego wzorca umowy, bez udziału notariusza, ponieważ takie rozwiązanie znacznie obniży koszty rejestracji działalności gospodarczej i uprości trudną obecnie procedurę rejestracji spółki z o.o. Kolejna pozytywna zmiana to nowelizacja ustawy o KRS, umożliwiająca szerszy dostęp do danych zawartych w Krajowym Rejestrze Spółek – przez stronę internetową, oraz zrównująca wydruk z tej witryny z dokumentem urzędowym.
Pracodawców cieszy ponadto nowelizacja ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, której celem jest wprowadzenie zmian dostosowujących dotychczasowe przepisy o rejestracji działalności gospodarczej do wchodzącej wkrótce w życie Centralnej Informacji o Działalności Gospodarczej (CIDG) oraz długo oczekiwanego przez wszystkich przedsiębiorców systemu e-PUAP. Według Lewiatana w wyniku zastosowania tych elektronicznych rozwiązań rejestracja działalności gospodarczej osób fizycznych oraz wszelkich zmian będzie mniej skomplikowana i potrwa o wiele krócej. Stanie się to między innymi dzięki przesyłaniu danych elektronicznie między różnymi urzędami oraz dzięki uwidacznianiu danych, np. REGON, na stronach GUS-u.

ŚWIATEŁKO W TUNELU

Aktem prawnym, który bezsprzecznie ucieszył przedsiębiorców, jest ustawa o ograniczaniu barier dla przedsiębiorców i obywateli, tzw. deregulacja. Znalazły się w niej następujące propozycje: zamiany zaświadczeń na oświadczenia, wprowadzenia możliwości przekształcenia działalności indywidualnej czy spółdzielni pracy w spółki prawa handlowego, nowej instytucji leasingu konsumenckiego, obniżenia opłat sądowych od rejestracji działalności gospodarczej, liberalizacji przepisów o wychowaniu w trzeźwości itd.
Przyjęcie tej ustawy zaaprobowali także przedstawiciele Business Centre Club. Eksperci z BCC uznają ten akt prawny za wyjątkowy, przede wszystkim z powodu wprowadzenia nowej jakości do życia publicznego, dzięki zastąpieniu „rzeczywistości zaświadczeń kulturą oświadczeń”. Chodzi o pozbawienie urzędników administracji publicznej prawa do żądania od obywatela i przedsiębiorcy pisemnych potwierdzeń faktów, które są im znane i o których informacje są dla nich dostępne lub możliwe do ustalenia na podstawie posiadanych przez urząd ewidencji, rejestrów lub innych danych oraz rejestrów publicznych posiadanych przez inne instytucje państwowe, lub też drogą elektronicznej wymiany informacji z innym podmiotem publicznym.
Ponadto zdaniem BCC stworzenie osobom fizycznym prowadzącym działalność gospodarczą oraz spółdzielniom pracy takiej możliwości rozwoju, jaką jest naturalne przekształcanie ich firm w podmioty prawa handlowego – przez pozyskiwanie kapitału oraz nowych wspólników – jest ważnym elementem dynamizowania polskiej gospodarki.